Kamienie milowe zegarmistrzostwa, które powinien znać każdy chronomaniak

Tagi: Technologie i pojęcia | Klasyczne

26.6.2024 | 10 MIN

W oczach historyków mierzenie czasu to wciąż bardzo nowoczesne zjawisko. Ma jednak barwną historię! Śmiem więc twierdzić, że niezależnie od tego, czy jesteś zupełnym nowicjuszem w świecie zegarmistrzostwa, czy też doświadczonym matadorem, warto pamiętać o najważniejszych kamieniach milowych.

1505: Bursztynowe jabłko – Zegarek 1505

Wynalazek niemieckiego ślusarza i zegarmistrza Petera Henleina jest powszechnie uważany za początek przenośnego zegarka. Na początku XVI wieku wprowadził on na rynek niewątpliwie futurystycznie wyglądającą miedzianą kulę, określaną po prostu jako "Zegarek 1505".

To "bursztynowe jabłko", jak zostało między innymi nazwane, nie było oczywiście bliskie precyzji, do której jesteśmy przyzwyczajeni w dzisiejszych zegarkach na rękę. Dokładne odmierzanie czasu nie było również jego głównym celem – był to głównie element biżuterii. Rezerwa chodu zegarka wynosiła zaledwie 12 godzin, a dokładność podawana była nawet w godzinach na dobę.

Pierwsze zegarki na świecie były tak zwanymi zegarkami jednowskazówkowymi. Źródło: wikipedia.org

XVIII wiek: Problem długości geograficznej – Chronometr morski H4

Na początku XVIII wieku, wraz z rozwojem żeglugi morskiej, pojawiła się również potrzeba dokładnego pozycjonowania statków na otwartym morzu. Można to było określić za pomocą obliczeń przy użyciu sekstantu nawigacyjnego i almanachu... A co najważniejsze, znając dokładny czas. I właśnie to ostatnie stanowiło największy problem dla żeglarzy. Aby dać ci wyobrażenie, jeśli zmierzony czas różnił się od rzeczywistego o zaledwie cztery sekundy, oznaczało to błąd jednej mili morskiej lub około 1,8 km w nawigacji.

Tak więc w 1714 roku brytyjski rząd wymyślił nagrodę dla wynalazcy, który byłby w stanie rozwiązać ten problem raz na zawsze. Co ciekawe, choć wielu próbowało przeciąć ten węzeł gordyjski, udało się to dopiero w 1761 roku. Wynalezienie tak zwanego chronometru morskiego H4 należało do stolarza z Yorkshire, Johna Harrisona, któremu udało się osiągnąć niesamowitą dokładność. Nawet na wzburzonym morzu – na pokładzie HMS Deptfort dokładność H4 wynosiła zaledwie -5 sekund po 81 dniach. Nie -5 sekund dziennie, ale -5 sekund w ciągu 81 dni!

Chronometr morski H4. Źródło: watchesbysjx.com

1775: Założenie firmy Breguet

W 1775 roku Abraham Louis Breguet, urodzony w Szwajcarii Francuz, założył w Paryżu markę zegarków noszącą jego imię. Co ciekawe, marka ta do dziś jest jedną z najdłużej działających firm w branży, a jej sława jest wciąż znacząca.

Abraham-Louis Breguet. Źródło: timeandwatches.com

1780: Automatycznie nakręcany zegarek mechaniczny – Breguet Perpétuelle

Niewiele osób podejrzewa, że automatyczny naciąg po raz pierwszy pojawił się nie w zegarkach naręcznych, ale w zegarkach kieszonkowych. A wprowadził go nie kto inny jak sam Breguet. Automatyczne nakręcanie jest nie tylko bardzo wygodne dla użytkownika, ale przede wszystkim utrzymuje sprężynę zawsze napiętą, co znacznie zwiększa dokładność zegarka.

System automatycznego nakręcania wyglądał wtedy zupełnie inaczej niż dziś. Źródło: breguet.com

1790: System ochrony koła zamachowego – Pare-chute

System ochrony koła zamachowego Pare-chute jest jednym z najbardziej skomplikowanych w produkcji elementów zegarka. Ze względu na swój niewielki rozmiar, wał koła zamachowego jest również jednym z najbardziej wrażliwych – niewielki wstrząs może go łatwo wygiąć. Powoduje to w najlepszym przypadku duże dzienne odchylenie, a w najgorszym całkowite zatrzymanie zegarka.

Oczywiście Abraham-Louis Breguet, jako zegarmistrz, zauważył to u swoich klientów i wymyślił specjalne mocowanie dla kamienia koła zamachowego. Kamień był zamocowany w pewnego rodzaju sprężynie, która odskakiwała przy uderzeniu, zapobiegając w ten sposób uszkodzeniu wału.

Na zdjęciu wyraźnie widać sprężynę, która chroniła mocowanie koła zamachowego. Źródło: breguet.com

1795: Poprawa dokładności – Włos Bregueta

Włos koła zamachowego jest jednym z wielu elementów zegarka, które wpływają na dokładność. Można ją znacznie poprawić poprzez zastosowanie różnych stopów (takich jak Elinvar, Nivachrnon itp.), ale prawda jest taka, że sprężynę włosową wykonaną z niemal dowolnego stopu można nawinąć w celu zwiększenia dokładności. Zewnętrzny koniec włosa jest podnoszony i mocowany w pobliżu środka, powyżej uzwojenia. Ta skomplikowana metoda mocowania zapewnia jednak zwiększoną precyzję, ponieważ włos nawinięty w ten sposób może być bardziej równomiernie rozciągnięty.

Zdjęcie pokazuje różne uzwojenia. Źródło: pocketwatchdatabase.com

1905: Powstanie marki Rolex

Marka Rolex początkowo nosiła nazwę Wilsdorf and Davis. Trzy lata później Hans Wilsdorf zarejestrował nazwę Rolex, która, jak twierdził, została zainspirowana przez muzę podczas jazdy powozem konnym w Londynie. W 1919 roku firma przenosi się z Londynu do Genewy.

Hans Wilsdorf. Źródło: crownandcaliber.com

1911: Pierwszy męski zegarek na rękę – Cartier Santos

Kiedy wybitny brazylijski pionier Alberto Santos-Dumont skarżył się pewnego dnia w 1904 roku swojemu przyjacielowi, jubilerowi Louisowi Cartierowi, że zegarki kieszonkowe są bardzo niepraktyczne podczas latania, prawdopodobnie nie miał pojęcia, że zmieni świat zegarmistrzostwa raz na zawsze. Siedem lat później Cartier opracował męski zegarek na rękę z mechanizmem JLC. Zegarki te (oferowane wówczas w złocie i platynie) znormalizowały noszenie zegarków na męskich nadgarstkach, co do tej pory było przywilejem wyłącznie pań.

Alberto Santos-Dumont i kultowy zegarek Cartier. Źródło: pinterest.com

1913: Pierwszy chronograf na nadgarstek – Longines Monopusher

W 1913 roku firma Longines opracowała pierwszy zegarek na rękę z funkcją stopera (chronograf). Co ciekawe, pierwsze chronografy miały tylko jeden przełącznik, który kontrolował uruchamianie, zatrzymywanie i resetowanie stopera. Dopiero dwa lata później Gaston Breitling wymyślił zegarek, który miał te funkcje oddzielnie.

Reedycja pierwszego chronografu w 180. rocznicę powstania marki. Źródło: monochrome-watches.com

1919: Cartier Tank

Zainspirowany czołgami, które pojawiły się na froncie zachodnim I wojny światowej, Louis Cartier prezentuje legendarny prostokątny zegarek: Cartier Tank.

Oryginalny projekt był podobno inspirowany czołgami Renault. Źródło: pinterest.com

1926: Pierwszy "wodoodporny" zegarek – Rolex Oyster

Nazwa Oyster, co tłumaczy się jako "ostryga", odnosi się do specjalnej konstrukcji koperty, która zapewniała odporność na kurz i wodę.

Rolex Oyster. Źródło: rolex.com

1930: Pierwszy zegarek odporny na magnetyzm – Tissot Antimagnétique

Chociaż wielu producentów bawiło się pomysłem zegarków antymagnetycznych przez kilka dekad przed 1930 rokiem, to właśnie Tissot wprowadził pierwszy masowo produkowany zegarek na rękę z tą funkcją.

Jeden z pierwszych antymagnetycznych zegarków marki Tissot. Źródło: pinterest.com

1931: Zegarek dla graczy terenowych – JLC Reverso

W tym roku Jacques-David LeCoultre opatentował zegarek, którego kopertę można odwrócić (mechanizm jest dostarczany przez Jaeger S.A.). Odwrotna strona ma zapobiegać uszkodzeniu szkła zegarka podczas gry w polo. W istocie jest to jeden z pierwszych zegarków sportowych.

Wygląd oryginalnej ikony Reverso. Źródło: microbrandwatchworld.com

1953: Pierwszy zegarek do nurkowania – Blancpain Fifty Fathoms

We współpracy z francuskimi nurkami wojskowymi, szwajcarska firma Blancpain opracowuje unikalny zegarek do nurkowania, który staje się pierwszym w swoim rodzaju. Nazwa oznacza pięćdziesiąt sążni, czyli około 91 metrów. W tym samym roku Rolex wprowadza swój kultowy model Submariner, który jednak trafia na rynek dopiero rok później.

Nowoczesna reinkarnacja z 2023 r. Źródło: swatch.com

21.12.2023
Blancpain x Swatch: Bioceramic Scuba Fifty prezentacja

1954: Pierwszy zegarek ze wskazówką GMT – Rolex GMT-Master

Chociaż rok wcześniej Glycine wypuścił zegarek, który mógł śledzić drugą strefę czasową, to właśnie Rolex wprowadził wyraźniejszy wyświetlacz z dodatkową wskazówką.

Ikoniczny projekt, który zapisze się w pamięci jako Cola dzięki swojej charakterystycznej kolorystyce. Źródło: vintagewatches.it

1957: Pierwszy elektroniczny zegarek na rękę – Hamilton Electric 500

Pod koniec lat pięćdziesiątych XX wieku znana wówczas amerykańska firma Hamilton opracowała pierwszy elektryczny zegarek na rękę. I szczerze mówiąc, jest to bardziej ewolucja niż całkowita rewolucja (która, nawiasem mówiąc, nadejdzie dopiero 12 lat później z Japonii). Hamilton Electric 500 nie jest mechanizmem regulowanym za pomocą kwarcowego koła zamachowego, a jedynie klasycznym mechanizmem regulowanym za pomocą koła zamachowego, w którym miniaturowa bateria zastąpiła pracę sprężyny.

Pierwszy Ventury w 14-karatowym złocie z paskiem przeszytym 24-karatowym złotem. Fot: Watchonista.com

Hamilton umieszczał ten mechanizm w kopertach o futurystycznych kształtach, z których najsłynniejszą jest z pewnością ta zaprojektowana przez projektanta przemysłowego Richarda Arbiba. Jest to model rozsławiony przez króla rock'n'rolla, Elvisa Presleya – Hamilton Ventura.

Na mechanizmie możemy zauważyć miejsce na baterię, która zastąpiła sprężynę. Źródło: hodinkee.com

1969: Pierwszy automatyczny chronograf – Seiko/Zenith/Breitling, Heuer-Leonidas, Hamilton-Buren

Wraz ze wzrostem popularności sportów motorowych i zegarków wyścigowych, wzrosło również zapotrzebowanie na samonakręcający się chronograf. W związku z tym kilka firm jednocześnie próbowało rozwiązać trudny problem, jak zmieścić zarówno nieporęczny mechanizm chronografu, jak i automatyczny system nawijania w małej kopercie.

Kto wygrał ten wyścig jest kwestią sporną. Ważne jest jednak to, że w 1969 roku, w zasadniczo identyczny sposób, Seiko prezentuje swój Caliber 6139, Zenith swój El Primero, a konsorcjum Breitling, Heuer, Hamilton, Dubois Depraz swój Chrono-matic z przysłowiową koronką na godzinie 9.

Reklamy z tego okresu przypominały użytkownikom, że zegarka nie trzeba już nakręcać. Źródło: watchesandculture.org

1969: Pierwszy zegarek na Księżycu – Omega Speedmaster

Natychmiast po rozpoczęciu programu Apollo, NASA zaczęła szukać niezawodnego zegarka, który wyposażyłby astronautów podczas lotów na Księżyc. Chociaż wśród kandydatów znalazły się znane marki, takie jak Rolex i Longines, jedynym zegarkiem, który mógł wytrzymać ekstremalne warunki lotu księżycowego, był szwajcarski model Omega o nazwie Speedmaster. Być może najlepszym dowodem na sukces tego zegarka jest fakt, że dziś nikt nie nazywa go inaczej niż Moon.

Źródło: chronohunter.com

9.5.2024
TOP 5 alternatyw dla Omega Speedmaster Moonwatch

1969: Pierwszy zegarek kwarcowy – Seiko Astron

Rok 1969 po raz trzeci – niecały tydzień przed końcem roku, Seiko prezentuje wynik swojego dziesięcioletniego rozwoju, wywołując bez przesady rewolucję. Chociaż Astron kosztuje jak przeciętny samochód w momencie jego wprowadzenia, jego dokładność osiąga rewolucyjne ±5 sekund na miesiąc. A to coś, czego nie powinni się wstydzić nawet współcześni potomkowie kwarcu.

Seiko Astron. Źródło: hodinkee.com

26.8.2024
Historia zegarków kwarcowych – Kryzys czy rewolucja?

1972: Sportowy stalowy zegarek ze zintegrowaną bransoletą – AP Roayal Oak

Projekt, który dziś wywołuje takie same emocje jak 50 lat temu. To właśnie wtedy Gerald Genta wymyślił projekt, który poruszyłby wody świata zegarmistrzowskiego, które były już wystarczająco niespokojne z powodu kryzysu kwarcowego. Wymyślenie bardzo luksusowego zegarka w czasach, gdy azjatycka produkcja tanich zegarków zaczyna przytłaczać szwajcarskie mechanizmy, brzmi jak czysta głupota. I być może właśnie dlatego ten typ zegarka szybko stał się prawdziwym hitem (i jest nim do dziś).

Źródło: ablogtowatch.com

1972: Pierwszy zegarek cyfrowy – Pulsar Time Computer

Bycie widzianym w 1972 roku z komputerem na nadgarstku musiało być czymś. Chociaż cyfrowy wyświetlacz czasu musiał wyglądać bardzo futurystycznie, zawsze musiał być wywoływany za pomocą przełącznika z boku koperty, co z pewnością nie dodawało mu praktyczności.

1972: Pierwszy zegarek zasilany energią słoneczną – Synchronar 2100

Akronim SYNchronous CHRONometer calendAR odnosił się do cyfrowego zegarka, który nie tylko był zasilany światłem, ale także posiadał wieczny kalendarz. Co więcej, jego dokładność wynosiła ±1s/miesiąc!

Zegarek był obsługiwany za pomocą suwaków po bokach koperty. Źródło: gearpatrol.com

26.8.2024
Recenzja Bulova Computron – Jeden z najbardziej kultowych zegarków cyfrowych

1983: Utworzenie Swatch Group

Na początku lat 80. powstaje ten gigant zegarkowy, który nadal jest największym graczem we wszystkich segmentach – od Swatcha po Bregueta!

7.11.2022
Swatch – Historia firmy, która uratowała szwajcarskie zegarmistrzostwo

1997: Rewolucyjny mechanizm Spring Drive

W 1997 roku Seiko przedstawia światu swoją technologię Spring Drive, nad którą pracowała od lat 70. Chociaż mechanizm ten nie zrewolucjonizował sposobu, w jaki wynaleziono zegarki kwarcowe, był głównym konkurentem dla szwajcarskich marek.

2011: Synchronizacja czasu GPS – Citizen Eco-Drive SATELLITE WAVE

Ogromne udoskonalenie pomiaru czasu zostało wspomożone przez firmę Citizen w 2011 roku, kiedy to udało jej się zamontować antenę odbierającą sygnał z satelitów GPS w kopercie zegarka. Dzięki temu zegarek mógł wskazywać dokładny czas w dowolnym miejscu w zasięgu tego sygnału.

Następnie, w 2020 roku, Citizen opracował również pierwszy na świecie zegarek dla nurków z synchronizacją GPS zasilany energią słoneczną – Citizen Promaster Satellite-Wave Eco-Drive Diver's CC5006-06L.

Nowoczesny projekt dla nurków.

2020: Frederique Constant Monolithic

Choć może nie jest to sprawa masowa, całkiem możliwe, że kolejną wielką rewolucją jest nowy system krokowy szwajcarskiej firmy Frederique Constant. W rzeczywistości udało im się uprościć jego produkcję, a tym samym zasadniczo zmniejszyć liczbę części.

Źródło: watchesbysjx.com

Przyszłość...

...jest w gwiazdach! Kto wie, co nas czeka. Czy Spring Drive lub Monolithic staną się nowym Quartet? Czy zegarki mechaniczne staną się historycznymi reliktami? Mam wielką nadzieję, że nie, choć z pewnością postrzegam napływ nowych technologii i innowacyjnych materiałów jako mile widzianą dywersyfikację zegarkowego wszechświata.